نسیم طالب در کتاب خود با نام، “پادشکننده” به توضیح چیز‌هایی می پردازد که در مواجهه با شرایط استرس زا، نه تنها از بین نمی روند بلکه قوی‌تر می شوند. این سیستم ها پادشکننده (ضد شکننده) نامیده می‌شوند.
در قسمتی از این کتاب با نام، “آپشنالیتی” نسیم طالب با استفاده از چند رشته استدلال مختلف شما را قانع می کند. مدیریت ریسک فایده ای ندارد. شما باید به مطالعه ریسک پذیری بپردازید تا بتوانید در شرایط پر ریسک تصمیم گیری کنید.آپشنالیتی روشی برای تصمیم گیری در شرایط پرریسک است.
غیر قابل پیش بینی، آیا واقعا می‌دانید که به کجا می‌روید؟
“یک عامل حرکتی نمی‌کند مگر به نیت یک هدف”، به عبارت دیگر فرض بر این است که کنش گران می‌دانند به کجا می‌روند. این یک بحث غایت شناسی است که از ارسطو ریشه می‌گیرد.
“غایت‌شناسی یک مغالطه است، جایی است که، ریشه فراگیرترین خطاهای انسانی در آن قرار دارد. این خطا شکننده‌ساز‌ترین خطاست.” این که شما بدانید به کجا می روید، با این فرض است که شما امروز می دانید ترجیحات فردایتان چه هستند. این یک مغالطه است، و این توهم را نیز به دنبال دارد که دیگران هم دقیقا می دانند که چه می خواهند و شما اگر از آن ها بپرسید آن ها به درستی به شما می گویند.
“اگر از مردم می‌پرسیدم که چه چیزی نیاز دراند، آن ها می‌گفتند: اسب سریع‌تر”
-هنری فورد
در این شرایط عدم قطعیت، آپشنالیتی یا همان قابلیت تغییر راهکار و داشتن حق انتخاب از بین گزینه ها، چیزی است که شما را پادشکننده می کند. و به شما اجازه می دهد بدون آنکه از جنبه ها منفی عدم قطعیت آسیب جدی ببینید، از جنبه ها مثبت آن بهره ببرید.
آپشن و آپشنالیتی
در کتاب سیاست ارسطو حکایت معامله انگور های شیرین تالس فیلسوف و ریاضی دان یونانی نقل شده است.
تالس برای داشتن حق اجاره هر دستگاه روغن‌گیر زیتون که در نزدیکی شهر میلتوس و جزیره خیوس بود به صورت علی‌الحساب، مبلغی پرداخت کرد. به عبارتی او برای داشتن آپشن اجاره دستگاه‌های روغن گیر، پیش‌پرداخت داد. در آن سال محصول زیتون بسیار پربار بود بنابراین تالس با اجاره کردن دستگاه ها روغن‌گیر بدهی دارندگان دستگاه روغن‌گیر را پرداخت کرد، این کار برای تالس سود بسیار زیادی را به ارمغان آورد.
در ادامه ارسطو دلیل این پیروزی را ناشی از دانش تالس در زمینه نجوم و استفاده از این دانش برای پیش‌بینی محصول آن سال عنوان می کند.
آیا دانش دلیل این پیروزی بود؟
تالس خود را در موقعیتی قرار داد که از فقدان دانش خود بهره ببرد، این ویژگی عدم تقارن است.
آن قرارداد یک آپشن بود، تالس حق این را داشت ولی ملزم نبود که از دستگاه ها روغن‌گیر استفاده کند. در عین حال، طرف مقابل ملزم بود و حق آن را نداشت که اجازه استفاده را ندهد. این قرارداد اولین اختیار معامله ثبت شده در تاریخ است.
عدم تقارن
تالس از عدم تقارن در معامله خود سود برد. به نمودار زیر توجه کنید.
حد بالای ضرر برای تالس بسیار ناچیز است. به عبارتی در صورتی که وضعیت بد پیش برود تالس فقط می بایست تا پیش پرداخت اندک دارندگان دستگاه را پرداخت کند. با این حال کران بالای سود او نامحدود است.اگر اتفاق مثبت پیش‌بینی نشده‌ای ناشی از عدم قطعیت رخ می داد می توانست سود نامحدودی برای تالس به ارمغان بیاورد؛ که همینطور نیز شد و سود بسیاری برای او حاصل کرد.
منابع
[1]*“El Pla Subtil”، “Antifragile 12: Thales Sweet Grapes” [لینک]
[2]*شین پریش، “مفهوم پادشکننده و کاربرد‌های آن” [لینک]
[3]*نسیم طالب، “پادشکننده” [لینک]
[4]*مینا صفری نشر‌نوین،”پادشکننده، آن‌چه از بی‌نظمی بهره می‌برد” [لینک]
مطلب خوبی بود اما جنبه هایی را می‌خوام بهش اضافه کنم:
حس میکنم تالس یک سری سیگنال مثبت در مورد روغن داشته، همانطور که تو متنم گفته که گویا از علم نجوم برای پیش‌بینی سود محصول استفاده کرده.
درسته عدم قطعیت هست، اما هرچقدر آگاهی بیشتری داشته باشی احتمال رسیدن به آن سود با کران بی نهایت کمی بیشتر میشه تا اینکه صرفاً شانسی یک کاری را انجام بدی.
برای مثال فرض کن ۱۰ راه پیش رو داری با این شرایط :
– تنها یکی از انها به سود بینهایت منجر می‌شود
– همه‌ی انها ضرر کمی دارند
البته در نگاه تصمیم گیرنده همه ی انها ضرر کم و احتمال سود زیاد دارند.
اگر صرفا شانسی تصمیم بگیرد احتمال موفقیتش(انتخاب آن راه با سود بینهایت) ۱ به ۱۰ خواهد بود و به احتمال ۹ به ۱۰ عواقب زیر را متحمل می‌شود :
– یک ضرر اندک (که تنها همین مورد در متن در نظر گرفته شده)
– هدر رفتن زمان صرف شده برای پیمودن آن راه اشتباه (گرانبها تر و کمیاب تر از زمان چیزی داریم؟)
– از دست رفتن فرصت انتخاب آن مسیر با سود بینهایت (در حقیقیت جایگزین شدن سود بینهایت با ضرر کم و از دست رفتن زمان!)
اما اگر قبل از تصمیم‌گیری، تحقیق، مطالعه و مشورت بکند و برفرض از آن ۱۰ مسیر بتواند ۶ تای آن‌ها را خط بزند، آنگاه احتمال موفقیت او ۱ به ۴ خواهد بود و ریسکش منطقی تر می‌شود.
سلام پدرام
تالس آپشن اجاره دستگاه رو خریده، یعنی اجبار برای طرف مقابل به اجاره دادن در صورت درخواست تالس و عدم اجبار برای تالس برای اجاره کردن دستگاه ها هزینه فرصت قسمتی از تصمیم گیری هست و در قسمت ریسک ها قرار می گیره.طالب عقیده داره که همه چیز خیلی شانسی تر از اونچیزی که ما فکر می کنیم هست. برای همین از دست رفتن فرصت انتخاب مسیری با فرصت بی نهایت اصلا معنی پیدا نمی کنه. این یک بحث غایت شناسیه که طالب اون رو مغالطه می دونه.آپشنالیتی یک دیدگاه در تصمیم‌گیری هست که میگه بهترین انتخاب انتخابی هست که بیشترین آزادی و آپشن رو برای تو ایجاد می کنه و توانایی تغییر مسیر در هر لحظه بدون هزینه زیاد، اینه که انسان رو در معرض سود زیاد و ریسک کم قرار می ده.